Γιατί νομίζουμε ότι όλος ο κόσμος περιστρέφεται γύρω από εμάς, ενώ στην πραγματικότητα όλοι σκέφτονται τον εαυτό τους.

 Νιώθεις ότι όλοι σε κοιτάνε; Πιστεύεις ότι παρατήρησαν το λάθος σου; Μάθε την αλήθεια: δεν κοιτάνε εσένα. Κοιτάνε τον εαυτό τους.

Συντάκτης: Γρηγόρης Κεντητός Χρόνος ανάγνωσης: 3 λεπτά

Στην αίθουσα του σχολείου, στον διάδρομο της δουλειάς, στο λεωφορείο, σε μια δημόσια ομιλία — η ίδια σκέψη επανέρχεται: «Τώρα όλοι με κοιτάνε». Μια ετικέτα στην πλάτη, ένα λάθος στον πίνακα, μια αμήχανη παύση. Νιώθουμε σαν να είμαστε στη σκηνή, με φώτα στραμμένα πάνω μας. Όμως η αλήθεια είναι άλλη: κανείς δεν προσέχει τόσο όσο νομίζουμε.

Αυτό είναι το Spotlight Effect, το ψυχολογικό φαινόμενο που μας κάνει να πιστεύουμε ότι είμαστε το επίκεντρο της προσοχής, ακόμα και όταν δεν είμαστε ούτε στην περιφέρεια. Το όνομά του το πήρε από τη σκηνή του θεάτρου — γιατί μέσα στο μυαλό μας, είμαστε οι πρωταγωνιστές. Και όλοι οι άλλοι, υποτίθεται, κοιτούν εμάς.

Η πρώτη μελέτη που το περιέγραψε δημοσιεύτηκε το 2000 από τον Thomas Gilovich στο πανεπιστήμιο Cornell. Σε ένα από τα πειράματα, ζήτησαν από φοιτητές να φορέσουν ένα άβολο T-shirt με τον Barry Manilow και να μπουν σε μια αίθουσα γεμάτη κόσμο. Όταν βγήκαν, τους ρώτησαν πόσοι πιστεύουν ότι παρατήρησαν το μπλουζάκι τους. Οι συμμετέχοντες απάντησαν πως σίγουρα τους κοίταξαν οι μισοί. Στην πραγματικότητα, μόνο το 23% των παρευρισκόμενων παρατήρησε το μπλουζάκι. Οι υπόλοιποι… απλώς ήταν απασχολημένοι με τον εαυτό τους.

Ο εγκέφαλός μας δυσκολεύεται να αποσπαστεί από τον εσωτερικό του μονόλογο. Όταν ζούμε μια ντροπιαστική στιγμή, τη νιώθουμε τεράστια. Όταν κάνουμε ένα λάθος, φανταζόμαστε ότι το θυμούνται όλοι. Στην πραγματικότητα, ο καθένας σκέφτεται μόνο τα δικά του λάθη.

Αυτή η ψευδαίσθηση είναι πιο έντονη στους εφήβους, όταν ο κόσμος γύρω μάς φαίνεται σαν ένα τεράστιο μάτι που μας κρίνει. Όμως πολλοί δεν την ξεπερνούν ποτέ. Αποφεύγουν το βλέμμα του άλλου, δεν τολμούν να μιλήσουν σε κοινό, κρατούν μέσα τους πράγματα γιατί νομίζουν ότι όλοι θα τα σχολιάσουν. Και όμως, η πραγματικότητα είναι σκληρότερη αλλά και λυτρωτική: κανείς δεν σε κοιτάει όσο νομίζεις. Γιατί όλοι κοιτάνε τον εαυτό τους.

Η σκηνή δεν είναι μόνο δική σου. Είναι γεμάτη άλλους ανθρώπους που πιστεύουν το ίδιο. Ότι βρίσκονται στο επίκεντρο. Ότι είναι παρατηρημένοι. Ότι οι άλλοι προσέχουν πώς περπατάνε, πώς γελάνε, πώς κάθονται. Αλλά κανείς δεν βλέπει τίποτα από όλα αυτά. Γιατί όλοι είναι παγιδευμένοι στο δικό τους «spotlight».

Κι όμως, αυτή η διαπίστωση δεν είναι απογοητευτική. Είναι ελευθερία. Όταν καταλάβεις ότι δεν παρακολουθεί κανείς τα λάθη σου, μπορείς να αρχίσεις να ζεις πιο άφοβα. Να πεις τη γνώμη σου. Να ανέβεις στο βήμα. Να κάνεις το λάθος χωρίς ντροπή. Γιατί οι άλλοι δεν σε παρατηρούν, σε αγνοούν. Όχι από κακία. Απλώς γιατί εκείνη τη στιγμή σκέφτονται τι νομίζεις εσύ για εκείνους.

 

ΠΗΓΗ